HISTORIA SZKOŁY

KOLEGIUM KUJAWSKIE SALEZJANÓW w Aleksandrowie Kujawskim

Początki Zgromadzenia Salezjańskiego na ziemiach polskich sięgają roku 1898 i związane są z założeniem w Oświęcimiu zakładu wychowawczego, który zaowocował i zasłynął Szkołą Zawodową, która jako jedyna salezjańska szkoła przetrwała okres realnego socjalizmu. Począwszy od końca XIX wieku datuje się ogromny rozwój dzieła salezjańskiego w Polsce, gdzie Salezjanie odpowiadając na zapotrzebowanie społeczne zakładali przede wszystkim ośrodki o charakterze wychowawczo-oświatowym.

Zabory i rusyfikacja były dla Aleksandrowa bodźcem do działalności patriotycznej. Miasto udzielało pomocy uczestnikom powstania styczniowego. Nie pozostawało też obojętne wobec zabijania u dzieci i młodzieży szkolnej polskiego serca, czucia i myślenia. Zajęcie stanowiska wobec oświaty było podstawowym wymogiem patriotyzmu.

Kiedy w 1905 r. okupacja carska, na skutek ruchów rewolucyjnych, złagodziła nieco swój rygorystyczny stosunek do polskiej oświaty i szkolnictwa, wówczas najaktywniejsi mieszkańcy Aleksandrowa założyli w mieście koło Polskiej Macierzy Szkolnej. Z inicjatywy ks. Franciszka Szczygłowskiego, kapelana kolejarzy aleksandrowskich i proboszcza w latach 1917- 1920, przy pomocy materialnej władz i ludności, w 1913 roku podjęto budowę dużego gmachu. Według pierwotnych planów dom miał służyć jako sala zebrań, zabaw, czytelnia oraz remiza straży pożarnej. Jednak dzięki ks. Szczygłowskiemu plan ten uległ zmianie. Sale budynku tak rozmieszczono, aby można było w nich umieścić szkołę. Po wielu utarczkach z władzami, które opóźniały rozpoczęcie budowy, jesienią 1913 roku zaczęto wykopy pod fundamenty i jeszcze przed zimą dokonano poświęcenia kamienia węgielnego. Prace budowlane przerwał wybuch pierwszej wojny światowej, ale budynek był już w stanie surowym. Niemcy po zajęciu Aleksandrowa prowizorycznie wykończyli gmach i zorganizowali w nim gospodę żołnierską tzw. „soldatenheim”. Na skutek starań ks. Szczygłowskiego rząd okupacyjny w 1916 r. pozwolił w części budynku otworzyć czteroklasową szkołę średnią, która przez kilka lat nosiła nazwę „Szkoła Realna Polskiej Macierzy Szkolnej”. W pierwszym roku do trzech klas uczęszczało około 80 uczniów, a w 1919 r. w pięciu klasach było już około 260 uczniów. Pierwszym dyrektorem tej szkoły był Henryk Zawacki (lub Zawocki), a po nim do 1916 r. Józef Korsak. Pieczę nad całością sprawował ks. Szczygłowski.. Ks. Szczygłowski, jako inicjator tego dzieła, pragnął dalszego rozwoju szkoły, dlatego w porozumieniu z ordynariuszem włocławskim, biskupem Stanisławem Zdzitowieckim, zaczął poszukiwać jakiegoś zakonu, który mógłby ten rozwój zapewnić. Za najbardziej godne podjęcia się tego zadania uznano Zgromadzenie Salezjańskie. Wprawdzie istniało ono w Polsce dopiero od 20 lat (1898 – Oświęcim), ale posiadało już duże doświadczenie i dobre wyniki w dziedzinie wychowania młodzieży. W efekcie działań kurii włocławskiej i samego ks. Szczygłowskiego, dnia 13 sierpnia 1919 r. do Aleksandrowa przybyli z Warszawy pierwsi salezjanie, którzy mieli przejąć prowadzenie szkoły. Byli to:
- ks. Teodor Kurpisz, delegat prowincjała
- ks. Piotr Wiertelak
- ks. Walenty Wieczorek, jako proboszcz parafii
- ks. Kazimierz Masłowski, jako dyrektor gimnazjum.

W roku 1920, roku wojny z bolszewikami w gmachu gimnazjum założono szpital wojskowy, gdzie na miejsce szkolnych ławek poustawiano łóżka z rannymi. Dopiero na końcu stycznia 1921 roku młodzież wróciła do swojego gmachu. W tym samym roku gimnazjum aleksandrowskie stało się jedyną w powiecie szkołą średnią o profilu humanistycznym. Powstał problem pomieszczenia i zakwaterowania młodzieży z dalszych miejscowości. Koniecznością stała się budowa internatu. I ponownie Ks. Szczygłowski, aktem darowizny z 17.07.1922 roku przekazał na własność Zgromadzenia Salezjańskiego tereny "Osady Trojanowo". Jednym z warunków, które musiał spełnić nowy właściciel było wybudowanie przy gimnazjum internatu dla wychowanków. „Rzeczpospolita” z dnia 16 grudnia 1923 r. pisała:
- „Przeciw bolszewizmowi, dobierającemu się do naszego ducha narodowego ...posiadamy antidotum, To antidotum, to – szkoła, prawdziwie polska, ojczyźnianym i religijnym owinięta duchem. Oto strzela w niebo nowy Krzemieniec... Aleksandrów Kujawski jego miano....”
Już w 8 lat po przybyciu Salezjanów, w roku 1927 w jednodniówce „KOLEGJUM KUJAWSKIEGO X.X. SALEZJANÓW wydanej z okazji otwarcia nowego budynku internatu przeczytać:
” Owocem synów Księdza Bosko i ich ćwierćwiekowej działalności to – kilkanaście rozsianych po całym kraju zakładów wychowawczych, szerzących wiecznie żywotne prawdy i przysparzających państwu tysiączne rzesze użytecznych obywateli nowego typu – Polaka – katolika. Jedną z najmłodszych placówek wychowawczych zgromadzenia jest pierwszy na Kujawach, a drugi na ziemiach b. Kongresówki Zakład ks. ks. Salezjanów w Aleksandrowie Kujawskim”.

,, Młodzieży droga! Bądź pokoleniem najgłębiej chrześcijańskim i pokoleniem najszczytniej polskim. Niech się w tobie dopełni to odrodzenie polskiej duszy, które rodzi się z pokornego wstrząsu w konfesjonale, a dynamizuje się Duchem Świętym i Chlebem mocnych przy eucharystycznym stole."

Ważniejsze daty z historii salezjańskiej szkoły w Aleksandrowie Kujawskim:

· 15 października 1939 gestapo aresztuje 5 Salezjanów ze szkoły, wśród nich dyrektora ks. Malornego, którzy zostają rozstrzelani 18 listopada 1939 r. w lasach w Górnej Grupie

· w czasie II Wojny światowej Niemcy urządzają w szkole szpital wojskowy

· dzięki staraniom ks. Szczęsnego 19 kwietnia 1945 r. zostaje uruchomiona szkoła i pierwszy powojenny rok szkolny. Naukę podjęło 226 chłopców i dziewcząt w 3 klasach gimnazjum. Pierwszy rok szkolny został zakończony 15 lipca 1945 r.. W 3 miesiące został przerobiony cały materiał roczny. Następny był już normalny i rozpoczęto go w 10 klasach (4 dla młodzieży i 6 dla dorosłych, którzy w jednym roku przerabiali materiał dwóch klas) a nauką objętych zostało 410 uczniów. W październiku 1945 r. w internacie było 45 chłopców, potem liczba wzrosła nawet do 200, z czego 70 chodziło do szkoły podstawowej.

· 24 czerwca 1955 r. likwidacja szkoły przez władze komunistyczne. W uzasadnieniu Prezydium Wojewódzkiej rady Narodowej powołało się na artykuł Ustawy z dnia 11 marca 1932 r. o prywatnych szkołach oraz zakładach naukowych i wychowawczych, w którym jest mowa o nielojalnym wychowaniu młodzieży wobec państwa lub o nie przeciwdziałaniu szkoły szkodliwym pod względem wychowawczym wpływom na młodzież

· 1991 – po 36 latach Salezjanie wracają do swej szkoły i otwierają Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Salezjańskiego im. Kardynała Prymasa Hlonda

· 1992 – utworzenie Prywatnej Szkoły Podstawowej Towarzystwa Salezjańskiego im. św. Dominika Savio. Naturalnie zamknięta w 2005.

· 1999 – utworzenie Publicznego Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego

· 27.IX. 2002 r. – IX Następca św. Jana Bosko Ks. Generał Pascual Chavez odwiedza Szkołę w Aleksandrowie i dokonuje poświęcenia pomnika św. Jana Bosko – wotum wdzięczności Byłych Wychowanków Salezjańskich.

· Wrzesień 2004 – przekształcenie LOTS w szkołę publiczną

- Wrzesień 2017 - utworzenie publicznej, 8-klasowej szkoły podstawowej i rozpoczęcie "wygaszania" gimnazjum

Zamiast zakończenia ...

Salezjańska Szkoła w Aleksandrowie jest zwyczajną szkołą jakich wiele. Uczniowie spóźniają się na lekcje, przekładają sprawdziany, wolą wycieczki niż zajęcia w szkole, ale również są finalistami ogólnopolskich konkursów, dostają się na wymarzone uczelnie. Salezjańska szkoła jest szkołą niezwykłą, bo przecież kto może poszczycić się ponad 100- letnimi korzeniami? Miarą jej niezwykłości jest każdego roku we wrześniu całkiem spore grono absolwentów- już studentów, snujących się po holu w nadziei, że będą mogli jak dawniej porozmawiać z nauczycielami i młodszymi kolegami. A może tak działa „genius loci”? „Alma Mater” szkół Inspektorii Pilskiej jest szkołą niezwykłą. Jak to ktoś powiedział: „Jest to szkoła, która ma duszę”! W dzisiejszym, historycznym Kolegium Kujawskim Salezjanów w Aleksandrowie Kujawskim z  uczniami pracuje: 3 Salezjanów, ponad 60 nauczycieli i pracownicy obsługi.